Bu bilgi bülteni, Stj. Av. Erdal Burak ALTINKAYNAK tarafından güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı yapmanın hukuki ve ekonomik açıdan değerlendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.
30772 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 12/05/2019 yürürlük tarihli Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinin, 32546 sayılı ve 14/05/2024 tarihli Resmi Gazete‘de yayımlanan ‘’Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’’ ile yapılan değişiklikleri aşağıda belirtilmiştir:
Genel Anlamda EPDK ve GES Yatırımı
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu(EPDK); enerji piyasalarını denetlemek ve düzenlemekle görevli bir kamu kuruluşudur. EPDK, GES projelerini değerlendirir ve projenin reddini veya onayını verir.
GES Projesi, güneş enerjisinden elektrik üretmek için kullanıma girecek bir tesisin inşasını veya geliştirilmesini içeren bir projedir. Bu projeler genellikle büyük ölçekli ve uzun vadeli yatırımlardır. Ayrıca genellikle bir bölgedeki enerji ihtiyacını karşılamak için hizmet görürler.
Eski ve Yeni Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği
12/05/2019 yürürlük tarihli yönetmeliğin 14/05/2024 tarihli değişiklikleri eski ve yeni halleri arasında birçok fark vardır. Bu farklardan önemli bazılarını aşağıda sıralıyoruz:
Eski ve yeni maddeleri karşılaştırıldığında bariz bir şekilde GES yatırımı yapmanın zorlaştığı açıktır. Şöyle ki;
Eski yönetmelikte geçici kabul işlemleri yeterli olurken Yeni yönetmelikte yatırıma başlanması için farklı onaylar gerekir. Bunlar ÇED, imar ve diğer izin ve onay belgelerinden oluşmaktadır.
Bununla birlikte, yeni Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’ne 4.bent eklenmiştir. Bu bente göre; tesisin ticari faaliyete başladığı tarihi izleyen bir ay içerisinde taraflarca sistem kulanım anlaşmasının imzalanmaması durumunda, ilgili şebeke işletmecisi tarafından üretim tesisinin şebekeden ayrılma işlemleri yapılıncaya kadarki süreçte üretilen enerjinin, görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilerek YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınır.
Lisanssız güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı yapmanın tarafların süresi içinde anlaşamamaları halinde riskli olduğu açıktır. Çünkü eski yönetmelikte bulunmayan ve yeni yönetmeliğe eklenen 4.bent, yatırımcının kâr amacı gütmesini engellemektedir.
Kapasite Bakımından Lisanssız GES Yatırımı
Son yıllarda GES yatırımı ülkemizde revaçta olan bir yatırım türüdür. Her geçen gün başvurular artmakta ve kapasite gittikçe azalmaktadır. Bu konu kapsamında Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) her ay yeni bir rapor yayımlamaktadır. Bu durumda TEİAŞ, GES yatırımı için yatırımcılara bölgesel kapasite kısıtı sunar. Bu kısıt nedeniyle izin ve onay vermeme yetkisine sahiptir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun Kararı Bakımından GES Yatırımı
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 04/08/2022 tarihli ve 11098 No’lu kararı uyarınca;
‘’Hesaplanan tüketim miktarı esas alınarak belirlenen satışa konu edilebilecek ihtiyaç fazlası enerjinin üzerinde üretilerek şebekeye verilen enerjinin, görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olarak kabul edilmesine ve bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmayarak bu kapsamda sisteme verilen enerjinin YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınmasına’’ karar verilmiştir.
Özetle; güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımından kâr etme olanağı tamamen ortadan kalkmıştır. Çünkü yatırımcının güneş enerjisi santrallerinden elde ettiği ihtiyaç fazlası elektrik enerjisini YEKDEM bedelsiz olarak alacaktır. YEKDEM, bu enerjiyi kendi uhdesine katma hakkına sahip hale gelmiştir. Bu durumda kişinin güneş enerjisi santralinin ürettiği fazlayı satarak gelir elde etmesi artık mümkün değildir.
Lisanslı GES Yatırımı
Lisanslı GES, 5 MW üstünde elektrik üretme yetkisi verir. Bu üretim sonucu çıkan elektriğin bedel karşılığı direkt olarak şebekeye gitmesine izin verir. Ayrıca piyasa enerjinin değerinde satımına dayanan bir yatırım türüdür.
Öncelikle belirtmek gerekir ki; lisanslı elektrik üretimini yalnızca tüzel kişilere mahsustur. Gerçek kişilerin böyle bir imkanı yoktur.
Öncelikle belirtmek gerekir ki; lisanslı elektrik üretimi yapma hakkı yalnızca tüzel kişilere mahsustur. Yukarıda dile getirdiğimiz kapasite sorunu, lisanslı elektrik üretiminde daha büyük problem teşkil etmektedir. Zira lisanslı GES, genellikle büyük ölçekli projeler için karşımıza çıkar. 5 Megavat (MW) üzeri enerji üretimi yapacak projeler için gereklidir.
Temmuz 2025 tarihli ÖTV düzenlemesini çevre hukuku perspektifinde ele aldığımız şu yazımızı da okumanızı öneririz.
Ankara’da yalnızca bir bölgede lisanslı üretim olanağı mevcuttur. Bölgenin kısıtlı olması ve talebin fazla olacağından dolayı bu bölgeden güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı için lisans almak oldukça zor olacaktır.
LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNDE GEREKLİ BELGELER
Aşağıda eski Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği’nin belgeleri bulunmaktadır. Yeni Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği’nde, aşağıdaki belgelere ek olarak ÇED raporu, imar izni ve diğer izin ve onaylar da gereklidir.
Görüldüğü üzere, gerekli belgeleri tedarik külfeti artmıştır. Bu kapsamda lisanssız elektrik üretimi yatırımının artık daha zor olduğu açıktır.
İklim Kanunu’na dair şu yazımızı da okumanızı öneririz.
SONUÇ OLARAK
- Eski Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nde güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı için geçici kabul ile yatırım mümkünken, yeni Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nde, ÇED, imar ve diğer izin ve onaylar gerekmektedir. Bu sebepledir ki yüzden güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı artık daha güç bir haldedir.
- Yukarıda da açıkladığımız üzere belgeler uyarınca; geçtiğimiz aylarda (mayıs ve temmuz) güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı için kişilerin yaptığı başvuruların bölgesel kısıt sebebiyle değerlendirmeye girmediği görülmektedir.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun 04/02/2022 tarihli ve 11098 No’lu kararı uyarınca; güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımını kâr amacıyla yapmanın ortadan kalktığı da açıktır.
- Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 5. maddesine göre lisanslı güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı için tüzel kişi olmak gerekmektedir. Gerçek kişilerin lisanslı güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımı yapması imkanı yoktur.
- Lisanslı güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımını Ankara’da yapmanın kapasite bakımından değerlendirdiğimizde; bölgesel kısıtla karşılaşmaktayız. Zira lisanslı güneş enerjisi santralleri (GES) yatırımının asgari MW değeri 5’tir. Ankara’da 5 MW ve üstü değerinde yalnızca bir bölge bulunmaktadır. (BEYLİKKÖPRÜ TM) Arzın kısıtlı ve talebin çok olduğunu değerlendirdiğimizde, bu bölgeden yatırım onay ve izni almanın zor olacağı açıktır.